Pourquoi les tomates deviennent noires et comment les prévenir et les corriger

Wat betekent tomaten zwart worden?

Wanneer tomaten zwart worden, zien veel tuinliefhebbers een donker, necrotisch gebied aan de onderkant van de vrucht of zwarte vlekken die zich uitbreiden naarmate de tomaat rijpt. Naast de onderkant kunnen ook vlekken op de tomaat zelf verschijnen. Deze verschijnselen kunnen verschillende oorzaken hebben, variërend van vochtgerelateerde problemen tot infecties door schimmels of bacteriën. Het onderscheiden van de juiste oorzaak is cruciaal, omdat dat bepaalt welke onderhouds- en behandelingsstappen effectief zijn. Ook kan overmatige vochtigheid of een plotselinge temperatuursverandering een rol spelen bij het ontstaan van zwarte plekken aan de tomaat. Je leest hier hoe je de oorzaken uit elkaar kunt houden en welke acties daarbij passen.

Belangrijkste oorzaken

• Blossom end rot (calciumtekort en waterstress): Een donkergroene tot zwarte, necrotische vlek aan de onderkant van de tomaat. Het ontstaat door een ontoereikende calciumopname die vaak het gevolg is van onregelmatig water geven of droogteperioden. De plant ziet er vaak wel gezond uit, maar de vrucht komt zacht of donker uit de onderkant.
• Fruitrotziekten zoals anthracnose en Alternaria: Zwarte of donkere, vaak rond- of ovale plekken op rijpe vruchten. Anthracnose (Colletotrichum) en Alternaria kunnen zich onder warme, vochtige omstandigheden snel verspreiden en leiden tot ring-achtige of onregelmatige plekken op de vrucht.
• Onregelmatig watergeven en voedingsstoftekorten: Grote vochtspikes gevolgd door droogte doen de wortels schokken, waardoor calcium en andere nutriënten minder efficiënt worden getransporteerd naar vruchten. Dit kan ook leiden tot zwarte plekken of schorsachtige verkleuringen.
• Fysieke schade en opslagomstandigheden: Beschadigde vruchten door stoten, of opslag bij koude of te koude temperatuur kan leiden tot broze, zwart geworden delen onder de huid van de tomaat.

Symptomen herkennen

• Blossom end rot: Donkere, necrotische gebieden aan de onderkant van onderstaande rijpe tomaat, vaak verergerd bij droogte of onregelmatig water geven.
• Schimmelinfecties op fruit: Zwarte tot bruin-zwart gekleurde plekken, soms met vochtige randen, die zich uitbreiden naarmate het fruit rijpt.
• Opslagschade: Blarende huid en zwarte plekken die ontstaan door temperatuurschommelingen tijdens opslag.

Diagnose en aanpak

Om de juiste oorzaak te achterhalen, bekijk je zowel de plant als de omgeving. Controleer de vochtigheidsgraad van de bodem, de watergiftpatronen en de drainage. Let op tekenen van onregelmatige vochtigheid en inspecteer bladeren op tekenen van infectie of stress. Test eventueel de pH-waarde en de kalktoestand van de bodem, omdat een slechte calciumopname vaak meer oorzaken heeft dan alleen calciumtoevoer. Verwijder aangetaste vruchten tijdig om verspreiding te voorkomen en steriliseer gereedschap tussen het controleren van verschillende planten. Bij suspectie van een schimmel- of bacteriële aandoening kan het nodig zijn om een geschikt fungicide of biologische bestrijdingsmiddelen toe te passen volgens het etiket.

Preventie en onderhoud

• Consistente vochtigheid: Houd de bodem gelijkmatig vochtig maar niet drassig. Gebruik diepe, regelmatige watergaven in plaats van korte, intensieve gietbeurten.
• Mulchen en bodemkwaliteit: Breng 3–5 cm mulch aan rondom de planten om vocht vast te houden en de bodemtemperatuur stabiel te houden.
• Calcium en voeding: Zorg voor een goede calciumaanvoer via de bodem, vooral als de planten in potten of in kleiige grond staan. Gebruik calciumrijke bemesting of leg heaps zoals gyps of calciumrijke meststoffen volgens de aanbevelingen van de bodemtest.
• pH en bodemgezondheid: Houd de pH rond 6,0–6,8 voor optimale opname van calcium en andere nutriënten. Overweeg een bodemtest om tekorten te voorkomen.
• Ventilatie en plantendisiplines: Verbeter luchtcirculatie en verminder dichte plantdaken door stakingen en enkele stekken die zorgen voor minder overlapping en dus minder kans op vochtgerelateerde schimmels.
• Onderhoud en sanering: Verwijder geïnfecteerde vruchten en snijwerk met schone gereedschappen. Ruim broedplaatsen op en desinfecteer tools na demonstratie van besmetting.

Behandeling en producten

Voor blossom end rot en soortgelijke vochtgerelateerde problemen is preventie vaak effectiever dan genezen. Verbeter de bodem en de waterhuishouding en bied consistente bewatering aan. Voor schimmelinfecties op tomaten kun je fungiciden gebruiken die koperhoudende formuleringen bevatten of andere toegestane middelen volgens de labelinstructies. Voorkom overmatig gebruik van fungiciden tijdens het fruitrijpingsstadium en raadpleeg lokale adviezen voor biologische bestrijdingsopties. Houd rekening met resistente rassen en pas de plantafstand aan voor betere ventilatie.

Praktische tips en voorbeelden

• Als je merkt dat tomaten vaak worden aangetast rond de onderkant, controleer dan de watergift en calciumvoorziening in de bodem. Pas de irrigatie aan en voeg calcium toe indien nodig.
• Bij zwarte vlekken op tomaat die lijken op schimmelpunten, verwijder aangetaste vruchten en verhoog de luchtcirculatie rond de planten. Gebruik mulch om de bodemtemperatuur stabiel te houden.
• Vermijd hoofd-zure irrigatie direct boven de wortels; water bij voorkeur ’s ochtends onderin de plant. Zorg voor drainage zodat overtollig water geen wortelrot veroorzaakt.
• Voor opslag: bewaar rijpe tomaten niet bij koudere temperaturen dan 10–12°C, anders kun je calorische beschadiging en donkere plekken krijgen.

Het herkennen van de juiste oorzaak is cruciaal, want de oplossing verschilt per situatie. Door een combinatie van veldwerk, bodembeheer en gerichte preventie kun je veelvoorkomende oorzaken van zwarte plekken en rot tegengaan en genieten van gezonde, smaakvolle tomaten gedurende het seizoen.

Let op: houd jouw tomaten in de gaten en pas vocht, voeding en ventilatie voortdurend aan; zo kun jij tomaten die zwart worden voorkomen en hoop jij op een betere oogst.