Accélérer le compostage avec de la chaux : ce qui fonctionne, ce qui ne fonctionne pas et des conseils pratiques
Wat doet kalk precies bij composteren?
Kalk werkt op de zuurgraad (pH) van de hoop en beïnvloedt daarmee de werking van de microben die verantwoordelijk zijn voor de afbraak. Een te lage pH (te zuur) kan bepaalde microben remmen en de afbraak vertragen. Een hoger, stabielere pH kan processen soms versnellen, maar te veel kalk kan ook andere microben weer verschuiven en mogelijk ammoniakverlies veroorzaken. Het effect van kalk hangt sterk af van de samenstelling van de hoop, de vochtigheid en de aanwezige koolstof- en stikstofbronnen.
Soorten kalk en wat ze doen
Er bestaan meerdere vormen van kalk die je tegenkomt op een composthoop. De belangrijkste zijn ongebluste Kalk (quicklime, CaO), gebluste kalk (calciumhydroxide, Ca(OH)2) en calciumcarbonaat kalk (CaCO3). Ongebluste kalk werkt zeer snel en kan de pH bijn snel verhogen, maar is agressief en kan de microben in de hoop beschadigen of zelfs brandwonden veroorzaken bij aanraking. Kalk voor composthoop in de vorm van calciumcarbonaat geeft meestal een langzamer en veiliger pH-contrast. In de meeste tuinen is het dus verstandiger om te kiezen voor kalk op basis van calciumcarbonaat en om ongebluste kalk te vermijden op verse of natte materialen.
Kalk en compostverwerking noemen we vaak als woorden als kalk kompost, kalk voor composthoop, kompost kalk of kalk op composthoop; deze termen verwijzen meestal naar de kalkaanpassingen met calciumcarbonaat die langzamer reageren en die veilig in de meeste situaties te gebruiken zijn.
Effecten op pH, microben en geur
De pH-instelling beïnvloedt welke microben dominant zijn. Een te zure hoop kan leiden tot traag afbreekende acidogene bacteriën; een hogere pH kan de activiteit stimuleren, maar ook ammoniakverlies veroorzaken als dit te snel gebeurt. Kalk kan dus zowel helpen bij het neutraliseren van zuurgraad als nadelig uitpakken als het in te grote hoeveelheden wordt toegevoegd. Bij gras en groenafval kan kalk helpen om de pH te stabiliseren, maar het is geen vervanger voor goede compostpraktijken zoals een goede balans tussen koolstof- en stikstofrijke materialen en voldoende aeratie.
Dosering en toepassing: stap-voor-stap
- Meet de pH van de hoop met een eenvoudige pH-strip of tester. DoelpH ligt meestal tussen 6 en 8 voor een optimale afbraak.
- Kies de juiste kalkvorm: voor een veilige, langzame aanpassing kies calciumcarbonaat; gebruik ongebluste kalk alleen als je exact weet wat je doet en de pH snel wilt beïnvloeden.
- Strooi de kalk gelijkmatig over de oppervlakte en meng het door de bovenste laag van de hoop, zodat het niet op één plek blijft.
- Laat de hoop rusten en controleer regelmatig de vochtig-heid. Houd de hoop vochtig maar niet drassig en keer de hoop regelmatig om een gelijkmatige verdeling en smaakverdeling van microben te krijgen.
Alternatieven en onderhoudstips om composteren te versnellen
Naast kalk zijn er diverse manieren om de snelheid van composteren te verbeteren. De belangrijkste factoren zijn: voldoende zuurstof, vochtigheid en de koolstof-stikstof-balans. Enkele praktische tips:
- Begrijp en onderhoud de C/N-ratio: streef naar ongeveer 25-30:1 door koolstofrijke materialen (bladeren, stro, karton) af te wisselen met stikstofrijke materialen (groene plantenresten, keukenafval, grasafval).
- Houd de hoop vochtig maar niet nat; een vochtigheidsniveau van ongeveer 50-60% bevordert de afbraak.
- Zorg voor aeratie: regelmatige beluchting door te draaien of te scheppen voorkomt anaerobe stroken en versnelt de omzetting.
- Hak of verklein grote stukken: kleiner materiaal komt sneller in contact met microben.
- Overweeg een biologische starter of rijpe compost als inoculant om de snelle kolonisatie van nuttige microben te stimuleren.
- Gras kan regelmatig aan de hoop worden toegevoegd; gras composteren kalk kan helpen bij het stabiliseren van pH en het bevorderen van snelle afbraak, maar voeg het in lagen toe en meng het met bruin materiaal.
Kalk en gras: speciale aandacht voor grascompostering
Grasafval is rijk aan stikstof en kan de hoop snel doen opwarmen. In combinatie met kalk kan de pH op peil blijven en de afbraak ondersteunen. Let op dat je niet te veel gras tegelijk toevoegt en het goed mengt met koolstofrijke materialen zodat de hoop warm blijft zonder te verzuren.
Veelgemaakte fouten bij het gebruik van kalk op de composthoop
- Te veel kalk in één keer toevoegen; dit kan de pH te sterk doen stijgen en microben schaden.
- Ongebluste kalk toepassen op natte of verse materialen; het reageert sterk en kan brandwonden veroorzaken en de hoop beschadigen.
- Kalk zien als vervanging voor goede compostpraktijken zoals vochtbeheersing, beluchting en de juiste verhouding koolstof-stikstof.
Voorbeelden uit de praktijk
Voorbeeld A gaat over een hoop met veel naaldhoutafval: door een kleine dosis kalk (calciumcarbonaat) toe te passen en door regelmatig te keren kan de pH geleidelijk worden verhoogd, waardoor de afbraak vordert zonder de microben te schaden. Voorbeeld B betrekt grasrijke stromen: door gras in combinatie met bruin materiaal en een matige pH-aanpassing blijft de hoop in balans en kan de vertering sneller verlopen, mits pH en vocht goed worden bewaakt.
Met de juiste aanpak en regelmatige controle zal de hoop verder rijpen en eindigen in rijk, organisch materiaal dat weer bruikbaar is in de tuin.