Le champignon du miel sur les arbres : reconnaître, combattre et prévenir

Herkennen en begrijpen van honingzwam op bomen

Honingzwam, veroorzaakt door Armillaria-soorten, is een veelvoorkomende boosdoener die via wortelcontact bomen kan binnendringen en hun gezondheid langzaam kan ondermijnen. De schimmel vormt mycelium onder de schors en kan rhizomorphs vormen, dunne zwarte of bruinige strengen die zich door de grond kruisen en wortels bereiken. In tuinen of parken komen vaak paddenstoelen aan de voet van bomen tevoorschijn in de late zomer en herfst, met een kenmerkende honingkleurige hoed. Soms verschijnt honingzwam op boom, wat een teken is van wortelzone en potentieel ernstige schade. De ziekte tast zowel wortels als stam aan en kan leiden tot verminderde opname van water en voedingsstoffen, waardoor takken scheuren, bladverlies en uiteindelijk afsterven kunnen volgen.

Oorzaken en verspreiding

De honingzwam verspreidt zich via wortelcontact tussen geïnfecteerde en gezonde bomen, via aangetaste stronken en via rhizomorphs die in de bodem kruisen. Vochtige, voedende en slecht doorlatende grond draagt bij aan de ontwikkeling. Bomen met stress door droogte, verstoord bodemleven, wortelbeschadiging door maaien of snoeien en plantengebied met bomen dicht op elkaar vergroten de kans op verspreiding. Daarnaast kan beschadiging tijdens werkzaamheden het verspreidingsproces stimuleren. Rijgslagen van boomverbanden of erfgrensbeplanting kunnen als doorvoerbaan fungeren voor het mycelium.

Symptomen bij bomen

• Langzaam herstel of plotseling bladverlies en kale takken
• Verzwakte wortelzone met touwen of scheuren in de schors, soms kankers genoemd
• Rotte aan de wortelvoet of stambasis en een gevoelig, verkleurd hout onder de schors
• Aan de voet en onderin de takken vaak zichtbare paddenstoelen met honingkleurige hoeden in herfst
• Rhizomorphs onder de schors en in de bodem

Diagnose en onderzoek

De diagnose wordt vaak gebaseerd op combinatie van tekenen: mycelium onder de schors, rhizomorphs in de grond en vruchtlichamen aan de voet van de boom. Een professional kan ook monsters nemen en bekijken onder laboratoriumomstandigheden. Let op: de aanwezigheid van paddenstoelen alleen is niet altijd doorslaggevend, want andere schimmels kunnen soortgelijke tekenen geven.

Behandeling en bestrijding

Er bestaat geen betrouwbare remedie om honingzwam te genezen in een levende boom. Fungiciden hebben weinig effect bij volwassen bomen en worden zelden aangeraden. De meest effectieve aanpak is het verwijderen van geïnfecteerde bomen of delen ervan, met name de besmette stronken en wortelnekken. Het saneren van de besmette zone en het verwijderen van geïnfecteerd hout is essentieel om inoculum te beperken. Na verwijdering kan de plek worden gedesinfecteerd en de grond langere tijd worden gemonitored. In veel gevallen is het verstandig om na sanering snel te kiezen voor herplant met minder vatbare boomsoorten en voldoende ruimte zodat toekomstige stress geminimaliseerd wordt.

Als je twijfelt over een behandeling, overleg dan altijd met een erkend boomverzorger. Zij kunnen adviseren over het veilig verwijderen van besmette struikgewas, stumpen of wortels en over het opstellen van een herstelplan.

Preventie en onderhoud

Voorkomen is beter dan genezen. Belangrijke preventiepunten zijn onder andere:

• Zorg voor gezonde groeiomstandigheden: goede drainage en gebalanceerde bevochtiging; voorkom wateroverlast en uitdroging
• Vermijd beschadigingen aan wortels en stam tijdens snoeien en werkzaamheden; werk met scherpe, schone gereedschappen en desinfecteer daarna
• Mulch rond de stam, maar houd voldoende ruimte tussen stam en mulch om schimmelgroei te voorkomen
• Beperk stress door juiste bemesting en tijdige snoei; plant geen te dichte bosjes bomen in directe nabijheid van elkaar
• Verwijder geïnfecteerd hout en stronken uit het gebied en overweeg sanering bij contaminatie
• Bij aankoop van nieuw bomenhout of planten kies voor gezonde materie en laat inspecteren door professionals

Keuzes en alternatieven

In veel gevallen is het beheersen van honingzwam op bomen vooral gericht op preventie en op het verminderen van inoculum. Mogelijke opties omvatten het verwijderen van ernstig geïnfecteerde bomen, het saneren van stronken en het herplanten met minder vatbare soorten en voldoende afstand tot andere bomen. Soms is regeneratie alleen mogelijk door een volledige herlocatie van het perceel met schoon substraat en opnieuw aanplanten van resistente soorten.

Veelgestelde vragen

• Kan honingzwam bestrijden simpelweg worden opgelost door snoeien? Snoeien kan de verspreiding beperken maar lost het onderliggende mycelium niet op; zonder sanering van besmette wortels blijft de kans op terugkeer bestaan.
• Kan ik honingzwam kopen? In tuincontext verwijst dit meestal naar paddenstoelen voor consumptie of naar misleidende bronnen; in de praktijk gaat het om de veroorzaker Armillaria; iets kopen biedt geen oplossing voor besmetting.
• Is honingzwam op boom altijd dodelijk? Niet altijd meteen, maar de ziekte verzwakt de boom en verhoogt kans op afsterven vooral bij oudere of al gestreste bomen.
• Welke bomen zijn vatbaar? Veel loofbomen en sommige naaldbomen kunnen getroffen worden; rassen en standplaats spelen een rol; gezonde bomen met goede drainage geven minder kans.

Wil je een gezonde tuin bereiken, laat een professionele inspectie uitvoeren als je tekenen van honingzwam op boom ziet. Het op tijd nemen van stappen kan het risico op uitbreiding en verlies van bomen aanzienlijk verminderen, en zorgt voor een veiliger en prettiger tuinmilieu.