Shérite : une plante aquatique invasive
Grote waternavel zorgt voor dichtgegroeide sloten en beken.
In tuinvijvers of poeltjes worden vaak allerhande planten losgelaten zonder zelfs te weten wat soort planten het zijn. Ze zien er fris groen uit en lijken wel leuk in en rond het water.
Grote waternavel (of Hydrocotyle ranunculoides) is zo’n waterplant die helaas in onze regio’s is binnengebracht door onwetenden. Waternavel is een drijvende moerasplant die afstamt van de klimopfamilie. Oorspronkelijk groeide deze waterplant in Zuid-Amerika en heeft nog niet zo heel lang geleden zijn intrede gemaakt in België en Nederland.
Grote waternavel werd in onze regio’s geïntroduceer door vijver- en tuincentra die de plant verkochten als frisgroene vijverplant. Als gevolg daarvan is grote waternavel verspreid in de natuur en voor het eerst waargenomen midden jaren 90. De plant staat ervoor bekend een explosieve groei te kennen bij warmere zomers. 20 cm groeien op 1 dag geen uitzondering.
Wat in het begin een mooi en fris plantje leek in de vijver wordt plots een mat van levend groen die op korte tijd de hele vijver inpalmt. Een veel voorkomende fout is dan de planten te gaan dumpen in een nabijgelegen beekje of kanaal. Ook bij overstromingen of lozingen van afvalwater kan de waternavel in de wijde natuur terecht komen. Door stromingen en door wind ontstaan nieuwe populaties die daar stevig kunnen gaan woekeren.
Kenmerken van grote waternavel
Waternavel heeft rondachtige bladeren met 1 inkeping aan de zijkant tot aan de lange steel. Bladeren kunnen tot 10 cm in diameter groeien. Vooral jonge planten hebben vaak kleinere bladeren.
Voor de mooie bloemen moet waternavel zeker niet gekocht worden, want deze bloeit vrijwel zelden. De bloemetjes die er bovendien toch zouden opkomen zijn klein en hebben een vuil witte kleur.
Bij de knopen van de stengels van ieder blad hangt onderaan een bos wortels. Vandaar dat het zo eenvoudig is om de plant te gaan verder zetten. Ieder steeltje is in principe voldoende om een nieuwe invasie te starten.
Een klein voordeel van deze plant is dat het ingezet kan worden als chemische zuiveraar. De plant haalt immers zware metalen op uit het water die opgeslagen worden in de plant zelf.
Fris groene blaadjes van de grote waternavel
Schadelijke gevolgen van waternavel
- Wanneer de plant een enorme afmeting heeft bereikt, vormen ze in sloten of kanalen een belemmering voor goede doorstroming van het water.
- Doordat ze zo massaal kunnen aanwezig zijn dekken ze het zonlicht af, waardoor er in warme periodes snel een zuurstoftekort ontstaat.
- Inheemse planten zijn vaak niet opgewassen tegen het geweld van deze exotische soort waardoor onze inheemse planten verdrongen worden.
- Bij stuwen en sassen ontstaan problemen doordat deze grote dekens van waternavel alles gaan verstoppen.
- Bij de omruiming van waternavel – wat meestal machinaal moet gebeuren – lopen de kosten voor bos- en waterbeheer flink op.
Onder ieder steeltje hangt een bos wortels
Doordat deze plant zo schadelijk is wanneer waternavel in de natuur terecht komt heeft men een verbod op de verkoop en het bezit ervan ingevoerd. Op deze manier hoopt men de dure opruimingskosten en andere problemen tegen te gaan.
Als alternatief voor grote waternavel mogen varianten zoals Hydrocotyle vulgaris, Hydrocotyle Nova Zealandiae en Hydrocotyle sib Variegata wel nog verkocht worden. Deze soorten hebben een veel beperkter groeivermogen en kleinere bladeren waardoor het risico op invasie in de natuur kleiner is.