Creuser dans le jardin : quand, pourquoi et comment le faire
Wat is spitten en waarom toch toepassen?
Spitten houdt in dat je de bovenste bodemlaag tot circa 20-30 centimeter diepte omwoelt. Het doel is om de structuur tijdelijk losser te maken, organische stof dieper te laten opnemen en wortels meer ruimte te geven. Door deze bewerking kan de drainage verbeteren, vooral in kleigrond of natte periodes. Tegelijkertijd raakt het bodemleven verstoord en kan uitdroging of uitgesproken verzuring optreden als je niet zorgvuldig te werk gaat.
Voordelen en nadelen van spitten
- Voordeel: Betere drainage en wortelgroei in zware gronden, waardoor planten gemakkelijker water en lucht krijgen.
- Voordeel: Dieper gelegen voedingsstoffen en organische stof komen vrij, wat de beschikbaarheid voor jonge planten vergroot.
- Nadeel: Verstoring van bodemleven en organismen die lange tijd nodig hebben om te herstellen.
- Nadeel: Kans op uitdroging en erosie wanneer de bodem na het spitten onbedekt blijft.
- Nadeel: Fysiek intensief en tijdrovend, met arbeidskosten en mogelijk bodemdruk op lange termijn.
Wanneer spitten wel of niet te doen
Spitten kan zinvol zijn in bodems die slecht draineren en waar wortels moeite hebben om door compacte lagen te groeien. Richtlijnen: doe het bij vochtige, maar niet natte bodem; vermijd spitten direct na zware regenval en in perioden van extreme hitte. In lichte, zandige bodems kan spitten minder nodig zijn, terwijl no-dig methodes vaak beter passen bij voedselbossen en kruidachtige aanplantingen.
- Bij klei- of leemachtige bodems met stagnatie is een gecontroleerde spit vaak nuttig om lucht en drainage te verbeteren.
- In periodes met veel onkruid of waar paden raken compact te voelen, kan spitten helpen om structuur te vernieuwen.
- In jonge moestuinen of kruidentuinen kan het beter vermeden worden om biodiversiteit in de bodem niet onnodig te verstoren.
Alternatief: no-dig tuin
De no-dig tuinmethode werkt zonder diep spitten. Je gebruikt mulch, compost en mulch om de bodem te voeden en te beschermen terwijl planten wortels kunnen groeien in een conservatie-rijke bodem. Voordelen zijn onder andere minder verstoring van bodemleven, betere waterretentie en minder arbeid. Nadelen kunnen zijn dat onkruidgedrag en bodemverdeling anders is en langere tijd vergt om de gewenste structuur te bereiken. No-dig sluit aan op biodiversiteit in de bodem en kan op lange termijn vergelijkbare resultaten opleveren als spitten.
Stappenplan: hoe je spitten uitvoert
- Plan en controleer de vochtigheid van de bodem: spitten doe je bij vochtige tot matig natte grond, niet wanneer het te nat is of al droog is.
- Gereedschap: gebruik een stevige schop of spitvork, eventueel een bodemschep, en draag handschoenen.
- Uitvoering: werk systematisch per bed, begin aan de buitenrand en werk naar binnen; spitten tot ongeveer 20-30 centimeter diepte en vermijd onnodige verstoring van wortelzones.
- Na de spitte: laat de bodem kort rusten en breng organische stof zoals compost of hooi aan om de bodem te stabiliseren.
- Mulchen: bedek de bodem met mulch om uitdroging tegen te gaan en onkruidgroei te beperken.
Onderhoud en bodemleven na het spitten
Om de bodemstructuur en biodiversiteit snel te herstellen, voeg jij regelmatig organische stof toe, zoals compost of groenmest, en breng mulch aan. Een gezonde bodem bevat diverse microben en schimmels die planten van voedingsstoffen voorzien en ziekten onder controle houden. Mulchen helpt ook om de bodem vochtig te houden en te beschermen tegen erosie.
Veelvoorkomende problemen en ziekten
Bij elke bodembewerking bestaat het risico dat ziekteverwekkers en plagen vrijkomen of worden verplaatst. Door spitten kan de schimmel- en bodempathogenen zich tijdelijk in de wortelzone bevinden. Houd daarom de grondvochtigheid in de gaten en behandel gewassen met biologische bestrijders of zachte maatregelen. Veelvoorkomende wortelgerelateerde ziekten zoals Phytophthora en Fusarium kunnen wortelproblemen veroorzaken wanneer de bodem nat en zuur is. Het is daarom van belang om snoeien, resten van besmette planten te verwijderen en gereedschappen schoon te houden om verspreiding te voorkomen.
Praktische tips voor een gezonde bodem
- Werk rekening houdend met de seizoenen en plan je spitten voor een grond die rust krijgt voordat jij weer zaait.
- Voeg regelmatig compost en groenmest toe om bodemleven te voeden en de structuur te verbeteren.
- Mulch om verdamping te voorkomen en onkruidgroei te beperken.
- Beperk mechanische verstoring van de bodem waar mogelijk en kies voor no-dig waar het kan.
Tot slot: probeer een balans te vinden tussen bodembewerking en behoud van bodemleven. Een goed doordachte aanpak, aangepast aan jouw conditie van de tuin, helpt je om gezonde planten te laten groeien zonder onnodige schade aan de bodem.