Contrôle des limaces chez les pommes de terre : reconnaissance, causes et conseils

Wat doen slakken precies en waarom richten ze schade aan aardappelen aan?

Slakken (zoals naaktslakken en kruipslakken) voeden zich vooral 's avonds en bij vochtige omstandigheden. Bij aardappelen zie je vaak signalen van slakkenvraat aardappelen: bladeren worden onregelmatig geknaagd en de knollen kunnen beschadigd raken wanneer slakken in aardappelen terechtkomen, wat soms leidt tot eten slakken aardappels. Slakken laten bovendien een glimmende slijmlaag achter die herkenbaar is in een natte teeltomgeving. In ernstige besmettingen kun je de plant minder stevig zien staan en treedt groeiachterstand op door constante voedseldruk, terwijl de schade soms veroorzaakt wordt door slakkenvraat aardappelen aan de bladeren en stengel.

Symptomen van slakkenvraat

• Gedeeltelijke of volledige knaagschade aan bladeren, met onregelmatige, gekartelde randen.
• Sporen van slijm en glazige plekken op de stengelbasis of tussen knollen.
• Wonden op aardappelknollen onder de grond wanneer slakken in aardappelen terechtkomen.
• Verzwakte planten en groeireductie bij zware besmetting.

Waarom aardappelen zo vaak getroffen worden

De combinatie van vochtige omstandigheden, schaduwrijke bedden en voedzame aardappelen creëert ideale microklimaten voor slakken. Daarnaast dragen mulch, organische materiaalresten en onkruid vaak bij aan een schuilplek voor deze plagen. In sommige gevallen wordt ook de uitdrukking slakken aardappelen gebruikt wanneer de schade zich uitstrekt tot de knollen onder de grond. In droge perioden kunnen slakken juist vaker naar vochtige delen van het gewas gaan, waardoor slakken in aardappelen voorkomen wanneer knollen of grondbewerking zwak is uitgevoerd. Er zijn ook meldingen van eten slakken aardappels wanneer knollen worden blootgesteld aan voedselresten en vochtige omstandigheden.

Oorzaken en leefomgeving

De populatietoename van slakken wordt gevoed door meerdere factoren: constante vochtigheid, lamgeslagen gronddoorlatendheid, overvloedige mulch en een overvloed aan onkruid. Een langdurig vochtig voorjaar vergroot de kans op slakken aardappelen en maakt bestrijding lastiger. Daarnaast kunnen basisstructuren van het bed of veld, zoals kruilijnen en schaduwrijke hoeken, fungeren als hotspots. Het is ook mogelijk dat knollen beschadigd raken doordat slakken zich rond de basis van de aardappelplant verzamelen; in sommige gevallen zie je bollen aan aardappelplant wanneer de basisstructuur van het gewas extra schuilplaatsen biedt.

Preventie en monitoring

Effectieve preventie vereist een combinatie van culturele praktijken en doelgerichte processen. Begin met een inspectie van de bedden op tekenen van slakkenactiviteit, vooral vlak na regen en bij schemering. Houd rekening met de lange termijn: systematische monitoring vermindert de kans op onverwachte uitbraken. Gebruik rotatie van gewassen, zodat aardappelen niet jaar op jaar op dezelfde plek worden geteeld. Beperk vocht aan de oppervlakte en zorg voor een goede drainage. Een uitgebalanceerde bodemstructuur bevordert wortelontwikkeling en verlaagt de aantrekkelijkheid van de bedden voor slakken. Bij aardappelen slakken in de teelt kun je ook een andere mulchsoort overwegen en voorkomen dat de bodem te vochtig blijft.

Voorkom dat het gewas te lang nat blijft en vermijd dichte, vochtige plekken die slakken aantrekken. Bij slakkenvraat aardappelen is het bovendien handig om strooisels kort te houden of te kiezen voor minder aantrekkelijke mulchopties, zodat slakken minder schuilplaatsen hebben. Let op de aanwezigheid van bollen aan aardappelplant en inspecteer regelmatig de basiszones van de planten.

Behandeling en bestrijding: praktische methoden

Een geïntegreerde aanpak (IPM) werkt het beste bij de bestrijding van slakken die aardappelen aanvreten. Hieronder vind je verschillende opties die je kunt combineren afhankelijk van de situatie.

• Handmatig verwijderen: verzamel ’s avonds of na regen en vernietig de slakken of breng ze weg uit de teelt. Dit is effectief in kleine tuinen en voor incidentele uitbraken.
• Beperkte chemische bestrijding: gebruik ijzerfosfaat- of natriumferro- gebaseerde baits die minder schadelijk zijn voor huisdieren en fauna. Vermijd metaaldehyde-producten in aardappelen bedoeld voor consumptie, omdat die giftig kunnen zijn voor dieren en mensen.
• Koperbarrières: koperbanden of -randen kunnen slakken tijdelijk tegenhouden wanneer ze de bedden oplopen, maar ze bieden geen langdurige oplossing en zijn vooral nuttig als aanvulling op andere maatregelen.
• Nematoden (Phasmarhabditis spp.): nuttige aaltjes die slakkenlarven in de grond helpen bestrijden. Pas toe volgens de instructies bij vochtige ondergrond en na neerslag of irrigatie.
• Biologische en milieuvriendelijke middelen: diatomeeëen (kieselguur) en andere minerale producten kunnen takken en knoppen minder aantrekkelijk maken, mits correct toegepast en met voldoende watergift.
• Predatoren en ecologische balans: houd spontane natuurlijke vijanden zoals vogels, padden, en egels in de buurt; een gevarieerde tuin met bodemleven helpt de plaag in toom te houden.
• Vangtappen enwerp met vallen: biervallen en alcoholvallen kunnen slakken aantrekken en vangen, maar werken vooral als aanvullende, kleinschalige oplossing.
• Rotatie en teeltplanning: plan aardappelteelt in een langdidige rotation en haalde aardappelpercelen uit, zodat slakkenpopulaties niet langdurig kunnen toenemen op dezelfde plek.

Wat te doen bij beschadigde aardappelen en oogstbeheer

Wanneer aardappelen beschadigd raken, verwijder onregelmatige beschadigde knollen en bewaar de overige knollen droog en koel. Controleer bij de oogst of de knollen aangetast zijn en verwijder zieke knollen uit de voorraad zodat infecties of schimmelgroei geen kans krijgen. Het is belangrijk om beschadigde knollen niet te consumeren als de schil of het weefsel ernstig is aangetast.

Samengevat is een consequente aanpak van monitoren, behoud van een gezonde bodem, en een combinatie van bestrijdingsmethoden de sleutel tot het beperken van slakken die aardappelen aanvallen. Door aandacht te besteden aan de leefomstandigheden en tijdig in te grijpen, kun je slakkenvraat aardappelen aanzienlijk verminderen en de kwaliteit van toekomstige oogsten beschermen. Met de juiste maatregelen kun je slakken effectief beheersen en de kwaliteit van je aardappelen behouden voor komende seizoenen.